Nie od dziś wiadomo, że obowiązek płacenia podatków – na podstawie Konstytucji RP – jest obowiązkiem powszechnym. Istnieje jednak mnóstwo sytuacji losowych, w których płatnik zostaje nagle pozbawiony możliwości spłaty należnego podatku. Jak się wtedy zachować? Czy można uzyskać umorzenie zaległości podatkowych?
Nagła choroba, zerwanie ważnego kontraktu, utrata dużej partii towaru, nieuczciwy współpracownik… Każdy przedsiębiorca może w pewnym momencie stanąć wobec niemożliwości zapłaty podatku. Jak postarać się o umorzenie zaległości podatkowych i uniknąć bankructwa?
Dla dobra społecznego i indywidualnego
Na podstawie art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej (ustawa z 29 sierpnia 1997 roku) przedsiębiorca, który z jakichś powodów nie zdołał spłacić w terminie swoich zobowiązań, może ubiegać się o odroczenie spłaty, rozłożenie jej na raty lub całkowite umorzenie. Wniosek składany przez podatnika musi być jednak uzasadniony ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Oznacza to, że umorzenie zaległości podatkowych musi się po prostu bardziej opłacać państwu i społeczeństwu, niż bankructwo przedsiębiorstwa.
Do tej pory taka forma pomocy firmom była mocno ograniczona – odroczenie bądź umorzenie nie jest obowiązkiem organów podatkowych, tylko uprawnieniem, z którego mogą skorzystać. Stąd mówi się o sporym luzie decyzyjnym – oznacza to, że konkretne organy podatkowe mogą odmówić umorzenia lub odroczenia spłaty należności mimo spełnienia przez podatnika wszystkich warunków umożliwiających mu wnioskowanie o umorzenie zaległości podatkowych.
Co oznacza ważny interes?
To właśnie jego ochrona pozwala podatnikowi złożyć wniosek. Powołując się na przesłankę o ważnym interesie podatnika albo interesie publicznym, składający wniosek musi pamiętać o właściwym uzasadnieniu. Odpowiedni organ podatkowy powinien poddać analizie pełną sytuację ekonomiczną wnioskującego, a więc również sytuację osób będących na utrzymaniu podatnika – choćby chorobą w rodzinie. Warto tutaj przytoczyć tegoroczny wyrok Sądu Najwyższego, o którym pisze na swoim blogu dr Michał Wilk (podatkifirmowe.pl):
W tym kontekście warto odnotować precedensowy wyrok NSA z 10 lutego 2016 r. (sygn. akt II FSK 3139/13), w którym Sąd zwrócił uwagę, że instytucja umorzenia zaległości podatkowych nie może być ograniczana wyłącznie do sytuacji, w których brak możliwości zapłaty podatku wynikał z okoliczności nadzwyczajnych takich jak np. powódź czy pożar. NSA zauważył, że pojęcie ważnego interesu podatnika funkcjonuje w szerszym znaczeniu. Przesłanka ważnego interesu podatnika, uzasadniająca umorzenie zaległości podatkowych, może również wystąpić w związku ze znacznym wzrostem wydatków i spadkiem dochodów firmy, ale także koniecznością ponoszenia wydatków na ochronę zdrowia własnego czy członków najbliższej rodziny.
Sąd skłania się więc ku szerszemu pojmowaniu ważnego interesu podatnika – uznaje, że organy podatkowe często zbyt wąsko interpretują ten termin. Warto również wiedzieć, że można złożyć wniosek o umorzenie zaległości podatkowych także wtedy, gdy płatnik opiera się tylko na jednej z przesłanek – nie jest konieczne występowanie obu przesłanek łącznie. Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że obie mają równorzędne znaczenie i nie można żadnej z nich traktować mniej poważnie.
Fot. flickr.com