Każdy podatnik może zostać poddany kontroli skarbowej, dlatego warto znać swoje prawa i obowiązki oraz zasady, na jakich przeprowadzane są kontrole. Kontrola podatkowa – co trzeba o niej wiedzieć?
Wzrost skuteczności kontroli skarbowych według Ministerstwa Finansów wynosi 70% w pierwszym kwartale 2016 roku w stosunku do analogicznego okresu z roku poprzedniego. Kontrolom najczęściej podlegają podmioty podejrzewane o wyłudzenia i oszustwa podatkowe oraz o unikanie opodatkowania.
Zawiadomienie o kontroli nie zawsze obowiązkowe
Kontrola podatkowa powinna zostać poprzedzona zawiadomieniem o zamiarze przeprowadzenia kontroli doręczonym podatnikowi nie później, niż 7 dni przed datą planowanej kontroli. Nie w każdym przypadku jednak urząd skarbowy musi informować o wszczęciu kontroli. Bez zawiadomienia odbywają się kontrole dotyczące: zasadności zwrotu podatku VAT, korzystania z kasy fiskalnej, opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach czy niezgłoszenia do opodatkowania działalności gospodarczej.
Zawiadomienie nie jest wymagane także w przypadku, gdy kontrola podatkowa przeprowadzana jest na żądanie organu prowadzącego postępowanie w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe lub, gdy kontrola jest niezbędna, by zapobiec popełnieniu przestępstwa skarbowego albo zabezpieczyć dowody popełnienia tego rodzaju czynu.
Jeśli podatnik został zawiadomiony o zamiarze skontrolowania go przez urząd skarbowy, ma ostatnią szansę na złożenie ewentualnej korekty zeznania. W momencie wszczęcia kontroli nie będzie to już możliwe. Sama kontrola podatkowa powinna rozpocząć się nie wcześniej, niż w ciągu 7 dni oraz nie później, niż 30 dni od daty otrzymania powiadomienia.
Jak długo trwa kontrola podatkowa?
W dużej mierze zależy to od rodzaju podmiotu poddawanego kontroli. I tak, w przypadku mikroprzedsiębiorców roczny limit łącznego czasu wszystkich przeprowadzanych kontroli wynosi 12 dni roboczych, u małych przedsiębiorców – 18 dni, u średnich – 24 dni. W przypadku pozostałych firm limit ten wynosi 48 dni roboczych. Należy przy tym pamiętać, że datą rozpoczęcia kontroli jest dzień doręczenia upoważnienia do kontroli zawierającego zakres przeprowadzanej kontroli.
Obowiązki kontrolowanego i kontrolujących
Podatnik poddawany kontroli ma przede wszystkim obowiązek udostępnienia dokumentacji związanej z przedmiotem kontroli. Kontroler nie może jednak wynosić oryginałów dokumentów z siedziby firmy. Kontrolowany musi natomiast bezpłatnie kserować i tłumaczyć dokumenty z języka obcego, jeśli kontroler zgłosi taką potrzebę. Powinien również udostępnić kontrolerowi przestrzeń do pracy w siedzibie firmy oraz informować urzędników o zmianie adresu.
Podatnik może być przy kontrolujących go urzędnikach w trakcie całej kontroli, również podczas rozmów z jego pracownikami. Jeśli urzędnicy zażądają odpisu bądź kopii danego dokumentu, podatnik ma prawo do uzyskania pokwitowania.
Kontrolujący mają również uprawnienia do wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego, żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz dokonania jego oględzin, zbierania niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą, zabezpieczenia zebranych dowodów, wylegitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb wykonywanej kontroli, żądania przeprowadzenia spisu z natury, przesłuchiwania świadków, kontrolowanego lub jego pracowników oraz zasięgania opinii biegłych.
Protokół z przeprowadzonej kontroli
Kontrola podatkowa kończy się wraz z przekazaniem podatnikowi protokołu kontroli. Protokół powinien zawierać informacje o przebiegu kontroli oraz jej wynik – czy działania podatnika były prawidłowe czy nie – wraz z uzasadnieniem i wskazaniem podstawy, na której opiera się twierdzenie o prawidłowościach bądź nieprawidłowościach w firmie. Kontrolowany może się nie zgodzić z protokołem i zgłosić swoje uwagi w ciągu 14 dni od daty otrzymania dokumentu. Nie może jednak odwołać się od protokołu.