Przykładów groteskowych sytuacji, gdzie dwa podobne do siebie produkty są objęte rożnymi stawkami VAT, jest mnóstwo. Stąd idea i praca nad wprowadzeniem nowej matrycy stawek VAT. Ma być ona oparta na 3 filarach: prostota – przejrzystość – przyjazność stosowania.
Cechy te mają być osiągnięte przez zbudowanie matrycy stawek podatku VAT opartej na następujących założeniach:
- przyjęcie jednej, równej stawki podatku dla całych działów CN (nomenklatury scalonej),
- przyjęcie generalnej zasady obniżania stawek („równanie w dół”),
- konieczność zrównoważenia wprowadzenia prostej matrycy podwyżkami stawek na wybrane (ale nieliczne) towary i usługi.
Nowa matryca stawek VAT ma za zadanie wyeliminowanie absurdów w stosowaniu stawek VAT, gdzie podobne towary (takiej samej kategorii) były czasem opodatkowane według różnych stawek.
Matryca stawek VAT ma być oparta na nomenklaturze scalonej (CN). W związku z tym produkty będą przyporządkowane do danego działu w systemie CN, np. pieczywo, owoce, warzywa, mięsa czy też produkty mleczarskie. W rezultacie stawkami zostaną objęte całe działy, a nie poszczególne towary z nich wyodrębnione.
Ministerstwo Finansów podkreśla, że planowane zmiany nie mają celu fiskalnego, natomiast mają uprościć system i zdecydowanie ograniczyć niekonsekwencje w stosowaniu stawek VAT.
Obniżone stawki VAT:
- owoce tropikalne i cytrusowe, niektóre orzechy (pistacjowe, migdały, kokosowe) – z 8% na 5% VAT.
- pieczywo każdego rodzaju, włącznie z ciastkami, proponuje się objąć stawką 5% (obecnie pieczywo i produkty ciastkarskie są objęte trzema stawkami 5%, 8% i 23%).
- zupy, buliony, żywność homogenizowana i dietetyczna – w tym dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego objęte obecnie stawką 8%, będą opodatkowane według stawki w wysokości 5%.
- musztarda, przyprawa słodka papryka, niektóre przyprawy przetworzone, obecnie opodatkowane według stawki 23%, będą objęte stawką 8%.
- książki wszelkiego rodzaju, również e-booki będą objęte 5% stawką VAT.
- produkty dla niemowląt i dzieci, tj. żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci, smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe są objęte obecnie stawką 8%. Proponuje się obniżenie stawki na te produkty do 5%.
- artykuły higieniczne (podpaski, tampony higieniczne) – obecnie opodatkowane stawką w wysokości 8%, zostaną objęte stawką 5%.
- gazety, dzienniki i czasopisma drukowane, na dyskach, taśmach i innych nośnikach, jak również w formie elektronicznej proponuje się objąć jedną – 8% stawką podatku VAT (z wyjątkiem czasopism regionalnych i lokalnych w formach innych niż elektroniczna, dla których utrzymuje się stawkę 5%).
Podwyższone stawki VAT:
- niektóre przyprawy nieprzetworzone – z 5% na 8%.
- homary i ośmiornice oraz inne skorupiaki, mięczaki i bezkręgowce wodne (m.in. kraby, langusty, krewetki, ostrygi, małże, ślimaki) oraz przetwory z nich, kawior oraz namiastki kawioru, jak również sprzedawane w różnego rodzaju placówkach gastronomicznych posiłki, których składnikiem są ww. produkty – z 5% na 23%.
- lód używany do celów spożywczych i innych celów chłodniczych – z 8% na 23%.
- czasopisma specjalistyczne – z 5% na 8%. Podwyżka nie dotyczy czasopism regionalnych i lokalnych drukowanych, na dyskach, płytach itp., dla których utrzymuje się stawkę 5%.
Wiążąca Informacja Stawkowa
Instrumentem zapewniającym podatnikom i organom podatkowym większą pewność co do prawidłowości zastosowanych stawek podatku VAT ma być Wiążąca Informacja Stawkowa. Nowy instrument zastąpi niewiążące interpretacje wydawane przez GUS. Wiążąca Informacja Stawkowa będzie decyzją administracyjną wydawaną przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Wniosek będzie musiał spełnić wymagania formalne oraz będzie podlegał opłacie w kwocie 40 zł. Sama zaś decyzja będzie wydawana w ciągu 3 miesięcy.